Οι εικαστικές τέχνες στη σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζονται από πολυμορφία, από την ταυτόχρονη συνύπαρξη πολλών αισθητικών ζητημάτων από αναζητήσεις και έρευνες σε αδιερεύνητους πνευματικούς χώρους και σε μερικές ακραίες περιπτώσεις από αμφισβητήσεις της υπόστασης και της αναγκαιότητας της τέχνης.

Τα σύνορα μεταξύ επίπεδου και τρισδιάστατου έχουν καταργηθεί. Το ίδιο έχει συμβεί με τη  παραδοσιακή έννοια των ορίων που διαχωρίζουν τις τέχνες. Ο πειραματισμός με κάθε νέο τεχνολογικό επίτευγμα, όπως το video και το κομπιούτερ, καθώς και ο προσεταιρισμός και η ανάμιξη υλικών και τεχνικών, που μόλις ανακαλύπτονται, είναι εκτεταμένος. Παράλληλα χρησιμοποιούνται υλικά και μάλιστα ευτελή που ήδη υπήρχαν, αλλά δεν είχαν χρησιμοποιηθεί, επειδή δεν το επέτρεπε η αντίληψη που προϋπήρχε για την υπόσταση και την αξία του έργου τέχνης.

Ο ρόλος του έργου, όπως και η σχέση του με τον περιβάλλοντα χώρο, στο παρελθόν ήταν συγκεκριμένοι. Επίσης η κλασική αντίληψη θεωρούσε ότι το έργο τέχνης εξέφραζε την κοσμοθεωρία της εποχής του και έπρεπε να έχει διάρκεια, ακόμα και ως σύμβολο σταθερότητας.

Στη σύγχρονη εποχή γίνονται χάπενινγκ, εγκαταστάσεις, περφόρμανς, αντικαθίσταται η εικαστική πράξη από το γράψιμο, γίνονται αυτοκαταστρεφόμενα έργα, γίνονται εκδηλώσεις πολυποίκιλες με μουσική και προβαλλόμενες εικόνες που προσεγγίζουν την έννοια της παράστασης και όχι της στατικής εκδήλωσης. Άρα έχουν άλλη λειτουργία. Αυτές είναι περιληπτικά οι σύγχρονες ιδιομορφίες των εικαστικών τεχνών από το 1960 έως σήμερα, ιδιομορφίες που προστέθηκαν στις μοντέρνες, όπως ονομάστηκαν, καλλιτεχνικές εξελίξεις των αρχών του αιώνα.

Ασφαλώς, τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι η παγκόσμια καλλιτεχνική παραγωγή μετακινήθηκε τόσο ριζοσπαστικά. Το έργο τέχνης με την παραδοσιακή μορφή του καλλιεργείται ακόμα.

Το παγκόσμιο μέλλον είναι αβέβαιο και ακόμα δεν διαγράφεται η κοινωνική ανακατάταξη που θα καθορίσει αποφασιστικά ποια ή ποιες μορφές τέχνης θα υπερισχύσουν. Εκείνη άλλωστε θα δείξει ποιες από τις πρωτοποριακές προτάσεις είναι βιώσιμες και ποιες ήταν μόνο εξτρεμιστικές αναζητήσεις που δεν ανταποκρίνονταν σε ουσιαστικές αναγκαιότητες.

Η τέχνη είναι κοινωνικό φαινόμενο και μόνο αν αντιμετωπιστεί με αυτό τον τρόπο γίνεται κατανοητή. Γι'αυτό πριν αναφερθώ στην κεραμική, θα επεκταθώ λίγο στο σημείο αυτό.

Όλοι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να εκδηλωθούν και να επικοινωνήσουν. Όλοι έχουν αισθητήρια, ερεθίσματα και μυαλό που επεξεργάζεται την αισθητηριακή συγκίνηση. Όλοι εκφράζονται αισθητικά, αξιοποιώντας αυτές τις δυνατότητες. Με αυτό τον τρόπο ολοκληρώνεται η προσωπικότητα τους, γιατί όλες οι ικανότητες επιστρατεύονται για να δώσουν μορφή στο μήνυμα που εκπέμπουν. Αφού λοιπόν κατ'αρχήν, όλοι οι άνθρωποι έχουν κοινούς μηχανισμούς εκδήλωσης, θα δημιουργήσουν έργα, καλύτερα ή χειρότερα, πάντως παρεμφερή και αναγνώσιμα από την ομάδα.

Οι καλλιτέχνες δεν διαφέρουν ουσιαστικά από το σύνολο. Έχουν όμως σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό την ανάγκη και τη δυνατότητα της έκφρασης, Το έργο τους, αν και πολύ πιο σύνθετο, μπορεί να γίνει κατανοητό από το κοινωνικό σύνολο, γιατί είναι προϊόν κοινής πνευματικής διεργασίας. Αρκεί να μην αποξενωθούν οι δυο πλευρές, κοινό και καλλιτέχνης. Να μην μιλήσουν άλλη γλώσσα, όπως στο βιβλικό πύργο της Βαβέλ.

Σχεδόν σε όλες τις ιστορικές περιόδους βλέπουμε και αυτό είναι απόδειξη για τα παραπάνω, ότι το λαϊκό μοτίβο και γενικά η χειροτεχνία επηρεάζονται άμεσα και ενσωματώνουν στοιχεία που εμφανίζονται στις καλές τέχνες, στων οποίων την αισθητική απόλαυση ο λαός με τον τρόπο του συμμετέχει. Η συμμετοχή αυτή τροποποιείται ανάλογα με τα κοινωνικά συστήματα. Στις θεοκρατικές εποχές π.χ. επικοινωνεί με τα θρησκευτικά έργα τέχνης σε ναούς και ιερά. Στις περιόδους που υπερισχύει η κοσμική εξουσία επικοινωνεί με έργα και σε άλλους δημόσιους χώρους. Μετά την ανάπτυξη της αστικής τάξης έχει φορητούς πίνακες και στον ιδιωτικό του χώρο.

Αφού λοιπόν ο προσδιορισμός του χώρου, της λειτουργίας, του περιεχομένου, του μεγέθους του έργου τέχνης, είναι αποτέλεσμα συνεργασίας του καλλιτέχνη και του παραγγέλοντος ή αγοραστή και τροποποιείται ανάλογα με τις κοινωνικές ανακατατάξεις, ευνόητο είναι ότι η κοσμοθεωρία, ο ρυθμός, το γούστο και η μορφή του έργου θα επηρεάζονται εξίσου. Ανεξάρτητα από τις αρετές, τη δύναμη και την πρωτοτυπία του καλλιτέχνη, το έργο του σε τελευταία ανάλυση είναι αποτέλεσμα και κάποιας συνεργασίας.

Η σύγχρονη εποχή τείνει να τροποποιήσει την προαιώνια σχέση του ατόμου με την προσωπική του δημιουργία, συνεπώς και με την κατανόηση της τέχνης. Χαρακτηρίζεται από τον επιμερισμό, την εξειδίκευση, την αλλοτρίωση της προσωπικότητας από τις ανάγκες της βιομηχανίας και τους μηχανισμούς διοίκησης. Δεν αναφέρομαι στα πολιτικά συστήματα, αλλά στον τρόπο ζωής που διαμορφώθηκε με αρνητικές επιπτώσεις στη βιολογική ικανότητα παραγωγής-δημιουργίας και προσέγγισης της τέχνης από το ευρύ κοινό.

Αποτέλεσμα αυτής της κοινωνικής μεταστροφής είναι και ο αφανισμός της λαϊκής τέχνης που μαρτυρούσε τη συνοχή της κοινότητας, επειδή περιείχε απλουστευμένα και φιλτραρισμένα τα στοιχεία της έντεχνης δημιουργίας.

Τώρα το ευρύ κοινό, στερημένο από διεξόδους, δεν δημιουργεί, αλλά στρέφεται προς το βιομηχανικό προϊόν και προς τα ιδεώδη και συμφέροντα που αυτό εξυπηρετεί.

Έτσι, το πάνθεον της σύγχρονης καλλιτεχνικής παραγωγής αποτελείται από δυο διαφορετικά πράγματα. Από τη μια μεριά υπάρχει η έντεχνη, επώνυμη παραγωγή, φορτισμένη με προβληματισμούς, φιλοσοφικές ιδέες, ριζοσπαστικές προτάσεις, νεες μορφές δυσνόητες για τους αμύητους και από την άλλη υπάρχει η αντίληψη του ωραίου της βιομηχανίας.

Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο που μεγαλώνει το χάσμα είναι οι μεσάζοντες. Από τη μια μεριά οι τεχνοκριτικοί κλπ. που δια του λόγου κατευθύνουν την τέχνη προς τις οικονομικά ισχυρές τάξεις, δημιουργώντας χρηματιστηριακές αξίες, και από την άλλη η διαφήμιση που πλασάρει τα μαζικά προϊόντα στον κοσμάκη, βομβαρδίζοντάς τον με εικόνα χωρίς περιεχόμενο.

Και τώρα είναι ώρα να μιλήσω για την κεραμική. Λέμε κεραμική τέχνη, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για πολλές τέχνες ή για μια τεχνική με εφαρμογές σε πάρα πολλούς τομείς. Τεχνική που επίσης προσφέρει άπειρες καλλιτεχνικές δυνατότητες. Υπάρχουν εργοστάσια για κεραμικά μονωτικά, για σωληνώσεις υδραγωγείων, για προϊόντα οικοδομικά και πλακοστρώσεις, υπάρχουν εργοστάσια και βιοτεχνίες που παράγουν μαζικά αντικείμενα χρήσης και διακοσμητικά διάφορα χωρίς καλλιτεχνική πρόθεση.  Υπάρχουν ολιγομελείς βιοτεχνίες που οι εργαζόμενοι συμμετέχουν σε όλη την παραγωγική διαδικασία και ανάλογα με το μεράκι τους μπορούν να προσεγγίσουν την καλλιτεχνική δημιουργία. Τέλος υπάρχουν καλλιτέχνες που μεμονωμένα ή με λίγους βοηθούς δημιουργούν και ανανεώνουν τη μορφή του χρηστικού αντικειμένου ή και παράλληλα με καλλιτέχνες άλλων τεχνών ανανεώνουν τις μορφές της ελεύθερης από άλλες χρήσεις τέχνης.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η καλλιτεχνική κεραμική, χάρη στα ανοίγματα των καλών τεχνών προς νέες τεχνικές και υλικά, όσο και χάρη στις βιομηχανικές προόδους του τομέα της πολλαπλασίασαν με την επιστημονική έρευνα την γκάμα των υλικών και των χρωμάτων της, πρόσφερε ένα γοητευτικό έδαφος για πειραματισμούς και και καλλιτεχνικές εκφράσεις τόσο στο χώρο της ελεύθερης δημιουργίας, όσο και στο χώρο του αντικειμένου τέχνης. Έτσι τα τελευταία χρόνια άρχισε να αναγνωρίζεται η καλλιτεχνική της συμβολή  και να υποχωρεί η αντίληψη ότι η κεραμική είναι υποδεέστερη σαν τέχνη. Η αντίληψη αυτή προερχόταν από τους διαχωρισμούς και τις ταξινομήσεις των θεωρητικών μελετητών, που χαρακτήριζαν "υψηλές" τέχνες μόνο τη ζωγραφική, γλυπτική και αρχιτεκτονική, σε αντίθεση με την κεραμική που είχε σχέση με το χρηστικό αντικείμενο. Πολλές φορές ακόμα και κεραμόγλυπτα αναθήματα τα θεωρούσαν υποδεέστερα, επειδή η λειτουργία τους χαρακτηριζόταν χρηστική. Μ'αυτή τη λογική χρηστικά είναι τα πάντα. Η ζωγραφική των ναών, οι αδριάντες κλπ. Το θέμα αυτό είναι τεράστιο και μελετώντας το παίρνεις ένα καλό μάθημα για κάποια θέσφατα του παρελθόντος.

Ακόμα και στις μέρες μας η υποτίμηση αυτή δεν έχει τελείως εξαλειφθεί. Το αποδεικνύει ο όρος "χειροτεχνία" με τον οποίο παρουσιάζουν επίσημα οι Αμερικάνοι τα θαυμάσια και εντελώς αντίθετα από χρηστική αντίληψη κεραμικά των φημισμένων κεραμιστών συμπατριωτών τους. Αν και μεταχειρίζονται τον όρο χειροτεχνία χωρίς την υποβαθμισμένη έννοια που δίνουμε εμείς.

Το ότι στη δημιουργία ενός κεραμικού παρεμβάλλονται μηχανικά μέσα ήταν επίσης επιβαρυντικό για τη νοοτροπία της υποτίμησης που δημιουργήθηκε στο παρελθόν, αντίθετα από τη σημερινή αποθέωση του τεχνολογικού μέσου και τη συμβολή του στις καλές τέχνες.

Ένας άλλος λόγος της υποτίμησης ήταν ότι η πρώτη ύλη, ο πηλός, ήταν υλικό ευτελές και κατάλληλο για λαϊκή κατανάλωση. οι σύγχρονες όμως αντιλήψεις αδιαφορούν για την ευτέλεια του μέσου, συνεπώς και του πηλού, που αυτή του η ιδιότητα είναι μια από τις αιτίες της μεγάλης του δημοτικότητας. Επειδή πιστεύω ότι η σημαντικότερη συμβολή της κεραμικής στη σύγχρονη τέχνη βασίζεται στη δημοτικότητά της, θα σταθώ στο σημείο αυτό.

Γιατί ναι, η κεραμική έχει μια τεράστια γκάμα υλικών δυνατοτήτων με ύλες ζωντανές, με πλαστικές ικανότητες αξεπέραστες, με υφές πρωτότυπες και άλλες που μιμούνται οποιοδήποτε υλικό, διατηρώντας την κεραμική υπόσταση, με δομικότητα αρχιτεκτονική, κεραμικές μάζες που επιτρέπουν τις τολμηρότερες λύσεις και το συνδυασμό με χιλιάδες άλλα υλικά, χρώματα λαμπρά-θαμπά-γυάλινα-μεταλλικά, έχει τη δυνατότητα να σε κάνει να χτίσεις ένα μαυσωλείο και να σκαλίσεις ένα κόσμημα. Έχει τέλος καλλιτέχνες ικανότατους, ισάξιους με άλλους σύγχρονους πρωτοπόρους των τεχνών.

Γιατί όμως να εξειδικεύσω το ενδιαφέρον μου για την κεραμική, σήμερα μάλιστα, που όπως είπαμε, γκρεμίζονται τα όρια των τεχνών, σήμερα που οι εντυπωσιακότερες τεχνικές των νέων ανακαλύψεων είναι στα χέρια των καλλιτεχνών; Γιατί να υπερτονίσω μια τέχνη, αν αυτή δεν έχει μια ιδιαίτερη αξία για την εποχή μας;

Αυτή η αξία πιστεύω ότι είναι η δημοτικότητά της που προέρχεται από την ευτέλεια, αλλά και από άλλα χαρακτηριστικά. Ποιος δεν έχει παίξει με τον πηλό και ποιος δεν έχει μνήμες; Εύκολο, ανέξοδο υλικό, κυριολεκτικά στα πόδια μας. Ακόμα και τα παιδιά της πόλης που δεν έχουν τις ίδιες με παλιότερα προσβάσεις, δεν έχουν απομακρυνθεί ούτε από τη λαχτάρα της δημιουργίας-κατασκευής, ούτε από την αίσθηση του εύπλαστου του πηλού και από τη δομική δυνατότητα της άμμου. Μιλώ ιδιαίτερα για τα παιδιά, επειδή είναι τα μόνα που δεν είναι απόλυτα δεμένα με τον κύκλο της παραγωγής.

Ο άνθρωπος, όσο και να αλλοτριωθεί, έλκεται από τη γοητεία της δημιουργίας. Ποιον δεν συγκινεί η περιπέτεια της ύλης, οι μεταπλάσεις της; Η πλαστική μάζα, η διαδικασία της φωτιάς, η ολοκλήρωση του στόχου, η αποκρυστάλλωση μορφής είναι κοντά στη φύση μας.

Αν ήθελα να δώσω ένα τίτλο στην κεραμική θα έλεγα ότι είναι πρέσβειρα των σύγχρονων καλλιτεχνικών αντιλήψεων στο ευρύ κοινό. Για όλους τους παραπάνω λόγους. Επίσης γιατί ασχολείται με αντικείμενο καθημερινής χρήσης. Γιατί αυτό το αντικείμενο μπαίνει εύκολα στο σπίτι και είναι δημιούργημα που διαμορφώνει γούστο, περνάει καλλιτεχνικό μήνυμα, συνδέεται τα άτομα με τις σύγχρονες καλλιτεχνικές εξελίξεις χωρίς να αποσυνδέεται από τις ρίζες, από την ιστορικότητα.

Είναι παμπάλαια τέχνη η κεραμική. Δεν είναι παράδοξο που οι πιο σύγχρονοι και ανανεωτικοί της καλλιτέχνες δημιουργούν νέες μορφές στηριζόμενοι στις πιο πρωτόγονες μεθόδους.

Γιατί έτσι είναι ο άνθρωπος. Χρειάζεται φτερά για να πετάξει και έδαφος για να στηριχθεί.